Bức thư của Tiểu đội trưởng Võ Thị Tần gửi mẹ 5 ngày trước khi hy sinh. Nội dung bức thư thể hiện tinh thần gan dạ, dũng cảm và lòng yêu nước sắt son. (Ảnh: Nguồn Dân Trí)

Đây là một bức thư đặc biệt khi đó là bức thư cuối cùng của một nữ “Thanh niên xung phong” gửi cho mẹ, vì đâu ai ngờ rằng chỉ 5 ngày sau, chị và 9 đồng đội của mình đã anh dũng hy sinh ở Ngã ba Đồng Lộc. Bức thư gửi mẹ được chị Võ Thị Tần, Tiểu đội trưởng Tiểu đội 4, Đại đội 552 Thanh niên xung phong Hà Tĩnh viết ngày 19/07/1968. Bức thư hiện đang được lưu giữ tại Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam.

Trong mưa bom, bão đạn, sự sống và cái chết chỉ được tính bằng từng phút, từng giây, chiến tranh dai dẳng và cam go nhưng vẫn không khuất phục được ý chí của con người, đặc biệt là những cô gái tuổi 18 đôi mươi. Chị Võ Thị Tần cùng những người đồng đội của mình ở cao điểm vẫn hát, vẫn nhí nhảnh, lạc quan, yêu đời, chị có nhiều tâm tư, nguyện vọng được gửi gắm đến người yêu, người thương, đặc biệt là người mẹ vẫn trông ngóng con từng đêm. Những nét chữ nguệch ngoạc được viết trên một tờ giấy không có dòng kẻ nhưng rất thẳng hàng, đó không chỉ là bộc bạch, tình cảm của một người con gửi mẹ, một người chị gửi em mà đó còn là tinh thần yêu nước mãnh liệt, đại diện cho một thế hệ nữ Thanh niên xung phong.

Bức thư được khắc trên phiến đá lớn trong khu di tích Ngã ba Đồng Lộc. (Ảnh: Nguồn Dân Trí)

“Đồng Lộc ngày 19.7.1968

Mẹ kính yêu của con.

Ngày mai chị Thủy về nhận thực phẩm sẽ ghé về nhà ta, con viết mấy dòng chữ gửi về hỏi thăm mẹ. Mẹ ơi! Chiều nay con lại thắng Mỹ một keo nữa. Con kể để mẹ mừng nhé! Trưa nay hàng chục máy bay giặc kéo đến trút lên Ngã ba Đồng Lộc. Với yêu cầu nhanh chóng thông đường, mặc dù trời còn sớm nhưng tất cả đều xông lên mặt đường để kịp thời cứu chữa. Trong thời gian chúng con làm, máy bay giặc có đến tinh sá, chúng tưởng đâu là đường sá đã bị tan nát vì cơn mưa bom của chúng. Nhưng chúng có mắt cũng như mù, chính lúc đó là lúc đoạn đường đang được nối liền bằng tất cả tâm hồn và trí lực của con. Trời sầm tối những chiếc xe mang nặng tình hậu phương lại bon bánh trên tuyến đường ra tiền tuyến.

Chúng con vui sướng vẫy chào những chiến sỹ lái xe anh dũng. Mẹ của con, thấy giặc đánh nhiều hơn dạo trước, mẹ chắc là lo cho chúng con lắm. Nhưng không, mẹ đừng lo, ở đây vui lắm mẹ ạ. Ban đêm giặc Mỹ thắp đèn để chúng con làm đường. Ban ngày chúng đem bom giết cá để chúng con cải thiện. Bom đạn của chúng ta có thể làm rung chuyển núi rừng, nhưng không thể làm rung chuyển trái tim chúng con mẹ ạ. Thằng Mỹ còn hung hăng thì còn nhiều chuyện để kể cho mẹ nghe về sự thất bại của chúng trên mảnh đất kiên cường này. Mẹ ơi! Thời gian địch đánh phá ác liệt nhưng bọn con vẫn tập được nhiều bài hát mới. Quyển sổ tay mẹ gửi dạo nọ đã gần hết rồi, mẹ gửi thêm cho con ít giấy.

Mẹ! Mới về thăm mẹ đó mà sao con thấy nhớ mẹ quá! Con mong mẹ giữ gìn sức khỏe và đừng lo cho con nhiều.

Thìn em! Tình hình học tập của em ra sao, có tốt không? Chị nhắc em phải tranh thủ thay chị giúp mẹ đừng để mẹ làm nhiều mà tội.

Các chị em trong đơn vị gửi lời hỏi thăm sức khỏe mẹ đó. Mẹ cho con gửi lời hỏi thăm sức khỏe cậu, mợ cùng các cháu và bà con xung quanh.

Thôi mẹ nhé

Con của mẹ

Chị của em

Tần”

Bức thư được gửi đến tay người mẹ thì cũng là lúc các chị hy sinh sương máu vì hòa bình Tổ quốc. Chỉ 5 ngày sau đó, trưa ngày 24/07/1968, chị Tần và các đồng đội ra đường làm nhiệm vụ như mọi khi. Đến khoảng 16 giờ, trận bom thứ 18 trong ngày dội xuống Đồng Lộc, một quả bom đã nổ gần căn hầm chữ A- nơi 10 chị đang tránh bom, làm hầm sập và tất cả 10 nữ Thanh niên xung phong đã hy sinh khi tuổi đời còn rất trẻ. Trong đó, người trẻ nhất là Võ Thị Hà ( 17 tuổi, thị trấn Đức Thọ, huyện Đức Thọ, Hà Tĩnh).

Một số kỉ vật: Dép cao su, cuốc xẻng được tìm thấy tại hố bom- nơi 10 nữ liệt sĩ thanh niên xung phong hy sinh. (Ảnh: Nguồn Dân Trí)

Ngã ba Đồng Lộc, ở huyện Can Lộc, tỉnh Hà tĩnh những năm kháng chiến là con đường độc đáo để hậu phương miền Bắc chi viện vào miền Nam. Biết được điều đó, chỉ trong khoảng 6 tháng (từ tháng 4 đến tháng 10/1968), Mỹ tập trung lực lượng không quân đánh phá và ném xuống ngã ba này gần 50.000 quả bom các loại, mặt đất bị biến dạng, đất đá bị cày đi xới lại, hố bom chồng lên hố bom, không có một bóng cây, ngọn cỏ nào có thể mọc nồi.

Chẳng quan gian khó, những trái tim dũng cảm của các cô gái thanh niên xung phong vẫn ngày đêm lấp, vá những hố bom, kích nổ những quả bom còn sót lại trên mặt đất. Không khí chẳng có gì ngoài khói đất, mùi thuốc nổ và tiếng máy bay gào thét trên bầu trời Đồng Lộc. Tuy nhiên, bằng bàn tay và khối óc, đường vẫn được nối liền và thông suốt, những nữ Thanh niên xung phong “tuổi 18 đôi mươi” góp phần đưa hàng triệu tấn hàng hóa, xăng dầu chi viện cho tiền tuyến miền Nam.

Để giữ cho mạch máu giao thông luôn thông suốt, ngoài sự hy sinh của 10 nữ Thanh niên xung phong ỡ ngã ba Đồng Lộc, trên khắp tuyến 559 (Đường mòn Hồ Chí Minh) đã có 20 nghìn cán bộ, chiến sỹ Thanh niên xung phong hy sinh, gần 30 nghìn người mang trên mình thương tật, hàng nghìn người nhiễm chất độc màu da cam.

Bức hình thể hiện sự ác liệt trong chiến tranh ngã ba Đồng Lộc. Đó là những ngày các nữ thanh niên xung phong phải theo dõi máy bay thả bom, rồi phá bom, lấp hố giữ mạch máu giao thông. (Ảnh: Nguồn Dân trí)

Đã gần nửa thế kỉ từ ngày “Bắc - Nam xum họp một nhà” nhưng bất kì ai khi đọc được bức thư này cũng rưng rưng xúc động và tự hào về những cô gái “Mãi mãi tuổi 20”. Từng câu, từng chữ trong bức thư đã vượt lên khỏi ý nghĩa của một lời tâm sự gửi về hậu phương. Bức thư là tinh thần, ý chí quyết chiến, quyết thắng mà thế hệ trước gửi gắm đến thệ sau. Dù trong đau thương, mất mát, cận kề giữa sự sống và cái chết, nhưng tinh thần lạc quan, ý tưởng cao đẹp của tuổi trẻ vẫn còn sống mãi.

Những ngày tháng 7 lịch sử, cả nước hướng về những anh hùng, liệt sỹ, thương binh đã hy sinh sương máu và tính mạng của mình để bảo vệ quê hương, đất nước, làm nên những chiến thắng vẻ vang, oanh liệt của dân tộc. Cũng trong ngày này, Ngã ba Đồng Lộc là một trong những địa điểm đến dâng hương tưởng niệm của đồng bào cả nước. Toàn dân ta một lòng tự hào, ngưỡng mộ về một thế hệ anh hùng, hy sinh thân mình, làm nên huyền thoại Ngã ba Đồng Lộc.